Τα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες που μετακινούνται, είτε συνοδεύονται από την οικογένειά τους είτε είναι ασυνόδευτα, βιώνουν πολύ στρεσογόνες καταστάσεις καθώς ταξιδεύουν μέσα από ξένους τόπους με την ελπίδα να εγκατασταθούν σε μια ασφαλή χώρα. Έχοντας ήδη ξεφύγει από τον πόλεμο, τη βία, το λιμό, συχνά αντιμετωπίζουν στο ταξίδι τους κινδύνους, όπως θάνατο, πείνα, εκμετάλλευση, ακατάλληλη στέγαση, κοινωνική απομόνωση και περιορισμένη ή καμία πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση. Συχνά τα δικαιώματά τους παραβιάζονται ή παραγνωρίζονται ως ασήμαντα. Υποστηρίζοντας τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, 0-18 ετών, συνηγορούμε ότι αυτά πρέπει να γίνονται σεβαστά και να εξασφαλίζονται ακόμη και όταν τα παιδιά εισέρχονται παράνομα σε μια χώρα χωρίς νόμιμα έγγραφα καταγραφής τους.
Το δικαίωμα της μη διάκρισης.
Παιδιά που μετακινούνται συχνά υφίστανται διακρίσεις και στερούνται πρόσβασης σε τροφή, στέγαση, υγειονομικές υπηρεσίες και εκπαίδευση. Λόγω της ηλικίας τους έχουν λιγότερες ευκαιρίες να αντιταχθούν στις όποιες διακρίσεις, γι’ αυτό και θα πρέπει να προστατεύονται από οποιαδήποτε μορφή διάκρισης.
Το δικαίωμα σε βοήθεια για το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.
Το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη σε οποιαδήποτε απόφαση και ενέργεια τα αφορά. Η ατομικότητα και η αναγνώρισή τους ως «κατόχους δικαιωμάτων» πρέπει να γίνονται πάντοτε σεβαστές. Το δικαίωμα στη ζωή και στην πλήρη ανάπτυξη. Παράλληλα με την εξασφάλιση της επιβίωσής τους, τα παιδιά έχουν το δικαίωμα σε μια ζωή που τους προσφέρει ευκαιρίες να αναπτύξουν όλες τις δυνατότητές τους. Αυτό επιτυγχάνεται όταν γίνονται σεβαστά τα δικαιώματά τους για πρόσβαση στην εκπαίδευση, την ψυχαγωγία και το παιχνίδι, και όταν δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης που προάγουν τη σωματική, ψυχική, κοινωνική, πολιτισμική και πνευματική τους ευημερία.
Το δικαίωμα προστασίας από τη βία, την κακοποίηση και την εκμετάλλευση.
Τα ασυνόδευτα ή χωρισμένα από τις οικογένειές τους παιδιά, που στερούνται κατάλληλου υποστηρικτικού δικτύου, κινδυνεύουν από σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση, παιδική εργασία, πολεμική στρατολόγηση, κράτηση και παραβίαση των δικαιωμάτων τους. Η προστασία τους προϋποθέτει την παροχή ενός ασφαλούς και προστατευτικού περιβάλλοντος και λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την επανένωση με την οικογένειά τους, όσο το δυνατόν συντομότερα.
Το δικαίωμα στην έκφραση γνώμης και συμμετοχής σε αποφάσεις.
Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν τη γνώμη, τις απόψεις και επιθυμίες τους για θέματα που τα αφορούν και η άποψή τους πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά τους. Όταν καταπνίγεται η φωνή τους, αδυνατούν να αντιταχθούν στη βία και στην κακοποίηση στην οποία υποβάλλονται.
Το δικαίωμα να ακουστούν είναι ύψιστης σημασίας σε κάθε πτυχή της ζωής τους.
Το δικαίωμα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας. Όντας σε μετακίνηση, τα παιδιά εκτίθενται σε μεταδοτικές και μη-μεταδοτικές ασθένειες, πτωχή διατροφή, και έκθεση σε κινδύνους που απειλούν τη σωματική και ψυχική τους υγεία, με συνέπεια συναισθηματικές και συμπεριφορικές δυσκολίες, άγχος, κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες, ψυχοσωματικά συμπτώματα και διαταραχές ύπνου. Η πρόσβαση σε κατάλληλες υπηρεσίες υγείας και ψυχικής υγείας ενδυναμώνει την ικανότητά τους να ξεπεράσουν τις συνέπειες της προσφυγιάς και ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητά τους.
Συντάκτης: Τσίτουρα Στέλλα, Παιδίατρος – T. Διευθύντρια Τμήματος Κοινωνικής Ιατρικής, Νοσοκομείου Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”.
